
Ngu Zukile Majova
Kuphele izicithi zokuzimela kwiziphathamandla neenkokheli zeANC, ezifuna ukuchitha inkqubo yoMzantsi Afrika yokutyeshela ukusetyenziswa kwamalahle kusetyenziswe iindlela ezicocekileyo zokuphehla amandla.
Oku kwenziwe kwacaca lutyelelo lwelungu lepalamente yaseMelika kweli, uJanet Yellen ongunobhala Kanondyebo waseMelika, owenze umsebenzi ongaphezu kolindeleke kunozaku zaku welinye ilizwe.
Ubenentlanganiso nomongameli uCyril Ramaphosa ngoLwesithathu. NgoLwesine wabanentlanganiso nomphathiswa wesebe lezimali uEnoch Godongwana kunye nomphathiswa wezamandla uGwede Mantashe.
Esona sizathu sotyelelo lwakhe sicace ngentseni yangoLwesine, ngethuba engena kwintlanganiso yesigqeba esitsha sekomiti elawulayo yombutho weANC.
Le ibeyimpazamo eshiye unobhala jikelele walombutho uFikile Mbalula enomsebenzi omkhulu ekufuneka ewenzile ukulungisa ubudlelwane balombutho kunye nenkangeleko yawo.
“Ndilapha, ndinixelela ukuba utyelelo lwakhe alunanto yakwenza nalomsebenzi siwenzayo apha. Ngako ke makungabikho ngcinga zizezinye. Inyaniso yeyokuba – kuye nabani na ofuna ukuthi lentlanganiso yenzelwe ukuba ilizwe laseMelika lisilumkise ngokuthile – bubu vuvu obo.” Utshilo uMbalula
Ukanti uYellen ukwenze kwacaca okwe kati emhlophe ehlungwini ukuba akazanga kuzodlala, uzokwenza umsebenzi.
“Ilizwe loMzantsi Afrika lilizwe lokuqala elinenkqubo yeJust Energy Transition lisebenzisana nelizwe lasemelika ekubonakala lizidla ngokuba yinxalenye yayo. Le ntsebenziswano ibonakalisa inyathelo lokuqala elingqingqwa loMzantsi Afrika ngakwinzame zokongeza unikezelo lombane, ekunokuthenjelwa kuwo kwaye ungabangeli ngcoliseko lokusingqongileyo kunye nesimo sezulu esizakuvuselela uqoqosho lweli” utshilo uYellen.
Urhulumente welizwe lakhe unikele ngemali engaphezu kwe $1 billion kwimali eyi $8.5 billion efunyenwe lilizwe loMzantsi Afrika inikelwa ngamazwe aphuhlileyo ukuxhasa ukumiliselwa kwenkqubo iJust Energy Transition Framework, ekhuthaza ukuveliswa kwamandla ngendlela esulungekileyo.
Le yinxalenye yeenzame zokuqinisekisa ukuba eli, liwelela kwiimveliso zamandla nombane ezizakusetyenziswa ukubheka phambili. Ngaphandle koxinizelelo lwabantu abazakulahlekelwa yimisebenzi, kwaye needelophu ekombiwa kuzo amalahle zingasali zingenamveliso, zingena bantu.
Ukanti uMantashe, okhangeleka emele iqela elichasene nokumiliselwa kwemveliso ezisulungekileyo kumbutho olwawulayo iANC uthe:
“Siyavumelana nokusetyenziswa kwendlela ezinciphisa ungcoliseko lomoya. Imigaqo nkqubo yethu iquka ukusetyenziswa kwendlela zemveliso ezixubileyo, ukuze sikwazi ukuqubisana nendlala nokunqongophala kwamandla ngelixa sizama ukutshintshela kwimveliso ezisulungekileyo, ezizakukhulisa noqoqosho lwethu. Utshintsho lwethu oluya kwimveliso ezisulungekileyo kufuneka zibeke izidingo zabantu phambili.”
NgoLwesihlanu,, uYellen kulindeleke ukuba atyelele imigodi evelisa amalahle eMpumalanga.
Umfanekiso ongasentla: Unobhala kanongxowa welizwe laseMelika uJanet Yellen udibana nomphathiswa wezamandla uGwede Mantashe.
Imvelaphi yomfanekiso: @GwedeMantashe1